1 - سردرد

داود رقى مى گوید: در محضر امام صادق (ع) شرفیاب بودم . مردى از اهالى خراسان كه عازم مكه بود از در وارد شد، سلام كرد و مساءله اى از مسایل دین را از امام پرسید. حضرت مساءله را برایش تجزیه و تحلیل فرمود.

مرد خراسانى گفت : یابن رسول الله ! از خراسان تا این جا به سردردى دچارم كه مرا ناراحت نموده چاره ام چیست ؟ حضرت فرمود:

- به حمام برو، پیش از انجام هر كارى هفت كف دست آب گرم بر سرت بریز و نام خدا را هر بار بر زبان آور، این سردرد برطرف خواهد شد و دیگر به چنین بیمارى دچار نخواهى شد.

مرد خراسانى بى درنگ به حمام رفت و به دستور امام عمل كرد و شفا یافت . (اعتقاد راسخ به فرموده ى امام بر اساس اصل روانكاوى تلقین اثر درمانى را فزون تر مى سازد)

2 - زكام

مردى از یاران امام صادق (ع) مبتلا به زكام گردید. حضرت به او فرمود:

- زكام یكى از پدیده هاى طبیعى آفرینش خداوند و لشكرى از سپاه خداست كه به سوى تو آمده تا تو را از عارضه ى دیگرى نجات بخشد. اگر مى خواهى زكام برطرف شود به وزن یك گرم از ((سیاه دانه )) و نیم گرم از ((كُندس )) بردار و این دو دانه را بكوب تا آرد شود و بعد آن را همراه نفس به بینى بالا بكش زكام تو برطرف خواهد شد. امّا اگر مى توانى عارضه ى زكام را به حال خود بگذار زیرا در زكام منفعت هاى فراوانى است .

3 - ضعف چشم

مردى از اصحاب امام در حضور وى از ضعف بینایى خود سخن به میان آورد. امام فرمود: از ((مُرِّ)) مكى یا ((مرّ)) حجازى و ((صبرزرد)) و ((كافور)) به نسبت مساوى سرمه تهیه كن و آن را به چشم بكش ، بینایى تو قوى خواهد شد.

4 - لكه ى چشم

مردى حضور امام صادق (ع) شرفیاب شد كه بر سیاهى چشم وى لكه اى سپید افتاده بود و او را ناراحت مى داشت . امام فرمود:

از فلفل سفید و دارفلفل به وزن یك مثقال . از نوشادر صاف و پاك به وزن 2 گرم با هم بكوب تا همچون سرمه نرم شود و سپس این كوبیده را از پارچه ى تنظیف رد كن و به چشم بكش . به این گونه كه به هر چشم سه میل كشیده شود. ساعتى صبر كن . این عمل لكه ى سپید را از سیاهى چشمت برخواهد داشت و دردش را به فرمان خدا تسكین خواهد داد. بعد چشمانت را با آب سرد بشوى و سپس با ((اثمه )) (سنگ سرمه ) بكش .

5 - درد شكم

مردى گفت : یابن رسول الله دختر من از درد شكم سخت ناتوان و رنجور شده است .

حضرت فرمود: چرا به وى برنج و دنبه ى گوسفند نمى دهى .

و بعد دستورش را نیز به او داد كه چگونه دنبه و برنج را با هم بپزد.

آن مرد با همین غذا دخترش را درمان كرد.

6 - اسهال

عبدالرحمن بن كثیر مى گوید: در مدینه بیمار شدم ، بیمارى من اسهال بود. ابوعبدالله صلوات الله علیه به من دستور داد كه آرد گاوَرس (ارزن ) را با آب كمون  بیامیزیم و از آن تناول كنم . چنین كردم و اسهال من آرام گرفت .

7 - صداى شكم

یكى از یاران امام به نام ذریح از نفخ شكم شكایت داشت . حضرت فرمود:

- آیا شكم تو درد هم مى كند؟ جواب داد: آرى . فرمود: چرا از سیاه دانه و عسل استفاده نمى كنى ؟ ذریح بى درنگ عمل كرد و شفا یافت .

8 - ورم دردناك

جابر بن حسان صوفى عرضه داشت كه بادى در بدن من افتاده و از فرق تا پایم را گرفته است ، در حق من دعا كن تا از این رنج ها رها شوم .

امام در حق او دعا كرد و برایش نوشت :

- از جیوه و عنبر شیاف درست كن . با استعمالش شفا خواهى یافت .

9 - ضعف بدن

مردى از ضعف بدن شكایت داشت . امام به او فرمود: شیر بیاشام . گفته شد: یابن رسول الله شیر نوشیده ام . مرا زیان رسانده است .

امام فرمود: شیر مایعى زیان آور نیست . تو چیز دیگر با شیر خورده اى و آن چه زیان آور بوده آن چیز دیگر است و تو گمان كرده اى كه شیر آزارت داده است .

10 - تب نوبه

ابراهیم جعفى به حضور امام شرفیاب شده بود. به شدت رنگ پریده و علیل بود. حضرت فرمود: چه دردى دارى كه این چنین بى رنگ و رویى ؟

عرض كرد: تب نوبه دارم . یك روز تب مى كنم و دو روز تب دار نیستم . امّا روز سوم باز تب مى كنم . این تب به فاصله هر دو روز به سراغم مى آید.

امام فرمود: پس چرا از این دواى مبارك و معطر استفاده نمى كنى . شكر سرخ را بكوب و در آب بریز. صبح ناشتا به جاى آب از این شربت بنوش . ابراهیم جعفى مى گوید: چنین كردم و دیگر تب نوبه بر من عارض نشد.

11 - اسهال شدید

خالد بن نجتح مى گوید: به حضور ابوعبدالله از درد شكم شكایت بردم

او گفت : برنج را شستشو كن و بعد بكوب و از كوبیده ى آن هر روز صبح یك كف دست تناول كن . سپس حضرت فرمود: به بیماران مبتلا به اسهال نان برنجى بدهید. نان برنجى براى معده هاى ضعیف از هر غذایى سودمندتر است . برنج معده را تقویت مى كند و درد را برطرف مى سازد.

12 - برص (لك و پیس )

مردى از لكه هاى سفیدى كه بر تنش پدید آمده بود شكایت كرد. امام فرمود كه به حمام برود و بر این لكه ها نوره و حنا بمالد. با این دستور كه بیش از یك بار اجرا نشد، آن لكه هاى سفید برطرف شدند.

13 - بلغم

امام فرمود: از مصطكى ، كندر، آویشن ، انیسون و سیاه دانه به مقدارى مساوى اندكى فراهم آورید و با هم بكوبید آن چنان كه مانند نشاسته نرم شوند و بعد از پارچه عبور دهید و آن را با عسل خمیر كنید و هر شب به قدر یك فندق از آن استفاده كنید. انشاالله سودمند خواهد بود.

14 - سخت ادرارى

فضل مى گوید كه من به سخت ادرارى مبتلا بودم و در حضور امام صادق (ع) شكایت كردم .

حضرت فرمود: در آخر شب از سیاه دانه استفاده كنید.

به این توصیه چند بار عمل كردم و درمان یافتم .

15 - ضعیف بودن اسپرم

عمر بن ابى حسنه ى جمال از این كه نطفه اش كمتر اثر مى بخشد و ضعیف است گله مند بود. امام فرمود:

- ابتدا استغفار كن و سپس تخم مرغ و پیاز فراوان بخور. افرادى كه از نظر جنسى ضعیف اند باید فراوان تخم مرغ را همراه پیاز بخورند.

16 - ناتوانى جنسى

مردى به امام صادق (ع) عرض مرد كه من دوست دارم از مسائل جنسى بهره ى بسیار ببرم امّا نمى توانم . راهنمایى بفرمایید كه در این گونه موارد موفّق شوم .

امام فرمود: پیاز سفید را قطعه قطعه كن و در روغن زیتون تفت بده و بعد در ظرف دیگرى تخم مرغ بشكن و بر آن اندكى نمك بپاش و سپس تخم مرغ را به آن پیاز سرخ شده اضافه كن و بگذار در روغن طبخ شود. این خوراك به تو توانایى جنسى خواهد داد.

آن مرد مى گوید از بركت این غذا آن گونه كه دلم مى خواست رسیدم .

تاءیید عمل جراحى در ضرورت هاى درمانى

امام صادق (ع) عمل جراحى را به هنگام ضرورت تجویز فرموده اند.

به حضورش معروض شد:

- بیمارى دوا مى خورد و گاهى لازم است او را فصد كنند (از سیاهرگ هاى او خون بگیرند) احتمال دارد در اثر این عمل فوت كند. آیا جایز است ؟

حضرت فرمود:

جایز است دوا بخورد و از رگ هاى او هم تا حد لازم خون بگیرند امّا در صورتى كه خوف خطر باشد جایز نیست .

و نیز امام در پاسخ به استفاده از دواهاى سمى هم روى موافقت نشان مى داد. اسماعیل بن حسن ، طبیب بود. به عرض رسانید:

- من مردى عربم و از طب سررشته اى دارم . طب من عربى است . گاهى به وسیله ى عملیات جراحى به درمان بیمار مى پردازم . آیا جایز است .؟

- احیانا به بیمارم كمى سمّ مى دهم تا درمانش كنم .

امام فرمود: مانعى ندارد.