یكی از دستاوردهای منفی زندگی مدرن و ماشینی امروز در سراسر دنیا نشاندن طولانی مدت مردم روی صندلی و پشت میز و بعد ولو شدن روی كاناپه موقع استراحت است. جدا از تمام خطراتی كه به واسطه كمتحركی در این سبك از زندگی انسان را تهدید میكند یك خطر بسیار مهمتر در خود همین صندلیها پنهان است. واقعیت این است كه صندلیهای معصوم و خوشرنگ و لعاب منزل و دفتر كار میتوانند تهدیدی جدی برعلیه سلامت شما باشند بنابراین لطفا بهطور مداوم روی صندلی ننشینید.
این سوال مهم را جواب بدهید
شاید همین جا به شما بگوییم بهتر است از جایتان بلند شوید. همین وسیله ظاهرا بیضرر كه شما مدت طولانی بدنتان را روی آن پارك میكنید باعث خشكی عضلات، از بین رفتن تعادل، افزایش خشكی و انعطاف بدنی نداشتن بهصورت پیشرونده و در نهایت مرگ شما خواهد شد.
در قرن 21 بشر بیش از تمام قرون و اعصار گذشته فاقد تحرك خواهد شد. تلویزیونهای 24 ساعته، كاناپههای نرم و راحت، پشت میزنشینی دائمی، ورزشگاههایی كه تمام نقاط آن صندلی دارد و خودروهایی كه صندلیاش به مبل بیشتر شباهت دارد همه اینها ما را بیش از پیش از زندگی پرتحرك اجدادمان دور و دورتر كرده و بیشتر روی صندلی میخكوب میكند. انجمن كایروپركتیك انگلیس گزارش داده بیش از یكسوم مردم این كشور روزانه بیشتر از 10ساعت روی صندلی نشستهاند اما بدن ما كه بهطور طبیعی قرار بود صحراگرد و كوچنشین باشد چنین شرایطی را تحمل نخواهد كرد.
پروفسور جان تنر، متخصص طب فیزیكی و مشكلات استخوانی و عضلانی میگوید: «بدن ما با شكلی تطابق پیدا میكند كه در بیشتر ساعات شبانه روز در آن حالت قرار دارد بنابراین اگر تمام روز سرجایتان بنشینید قطعا بدن شما برای نشستن بیشتر از هر حالت دیگری تطابق حاصل خواهد كرد». این قضیه روی تمام ابعاد زندگی ما تاثیر می گذارد مثلا روی راه رفتن، بار جابهجا كردن و حتی ورزش كردن.
روی زمین بنشینید
خوشبختانه یك راه بسیار ساده برای متوقف كردن این فرآیند كشنده وجود دارد؛ اگر كار شما طوری است كه راهی جز نشستن روی صندلیهای مضر ندارید به محض اینكه به خانه آمدید بیخیال مبل و صندلی شده و مثل انسانهای بیریا روی زمین بنشینید! تحقیقات نشان داده، وقتی نشیمنگاه و پاها در یك سطح باشند بدن شما ناچار است برای حفظ تعادل فعالیت كند. اگر هر موقعی از شبانه روز كارهای خود را روی زمین انجام بدهید؛ میخواهد كتاب خواندن باشد یا بازی كردن با بچهها، حركات طبیعی بدن بازیابی شده و انعطافپذیری بافت همبندی حفظ میشود.
حتما تحرك داشته باشید
با این حال واقعیت این است كه هر چقدر صندلی شما خوب باشد یا وضعیت نشستن شما صحیح، وقتی روی صندلی مینشینید فرآیند غیرفعال نشستن و فشار روی ستون فقرات آغاز میشود كه نتیجه آن كاهش طول عمر شما خواهد بود!
تمام متخصصان طب فیزیكی و ستون فقرات معتقدند، نشستن بیشازحد روی صندلی بهطور كلی كشنده است. خودتان هم اگر كمی فكر كنید متوجه میشوید كه نشستن طولانیمدت تاثیر بدی روی ستون فقرات دارد اما خیلیها نمیدانند این تاثیر در درازمدت میتواند به كاهش طول عمر منجر شود.از قدیم تصور بر این بود كه انجام تمرینات كششی میتواند اثرات منفی نشستن را خنثی كند، ولی مسئله فقط این نیست.
تحت فشار
مهمترین مشكل نشستن، تحت فشار قرار دادن ستون فقرات است. بنابراین وقتی روی صندلی نشستهاید فشار روی دیسكهای بین مهرهای شما 30 درصد بیشتر از زمانی است كه ایستادهاید. واقعیت این است كه بنا بهنظر بسیاری از متخصصان ستون فقرات، نشستن یك روش بسیار غیرطبیعی برای استراحت كردن است. انسانهای اولیه هرگز برای خستگی دركردن بهطور كامل نمینشستند بلكه سرپا مینشستند. این حركت همچنان در آسیای جنوب شرقی و آفریقا رواج دارد. در كشورهایی كه از آنها با عنوان در حال توسعه یاد میشود مردم در چنین وضعیتی غذا میپزند، غذا میخورند و با هم حرف میزنند. در چین مردانی را میبینید كه لباس رسمی به تن دارند و تا زمان رسیدن مترو سرپا مینشینند. این وضعیت برای جلوگیری از اعمال فشار روی ستون فقرات عالی است.
از 30سالگی به بعد حس خواهید كرد
وقتی ما این فرم نشستن را كنار گذاشتیم تا به خیال خودمان متمدن شویم صندلی آمد تا وظیفه طبیعی بدن ما را بر عهده بگیرد. در نتیجه هر زمانی كه بدن ما روی صندلی قرار میگیرد شكلی غیرطبیعی و مخالف طبیعت بدن را بهخود گرفته و ناچار است با زاویهای در بهترین حالت 90 درجه روی صندلی بنشیند. وقتی بهمدت طولانی در این وضعیت نیمهفشرده قرار میگیریم بافت همبندی كه به آن فاسیا میگویند و تمام عضلات ما را پوشانده كمكم سفت و خشك شده و همان وضعیتی را كه ما ساعتها در آن قرار داریم بخود میگیرد یعنی فرم كسی كه روی صندلی نشسته است.
به این ترتیب عضلات نشیمنگاه و عضلات بالای پا باید در تبعیت از این وضعیت كوتاه و منقبض شوند. عضلات پایین كمر هم بهطور دائم تحت كشش قرار دارند چون زانوها در حالت 90 درجه هستند؛ در نتیجه عضلات و مفاصل آنقدر سفت میشوند كه آزادی عمل بدن زمان حركت كاهش پیدا كرده و چابكی فرد كمتر میشود. در نتیجه احتمال آسیب دیدن فرد افزایش مییابد. شما معمولا در دهه 30 زندگی این تاثیرات را در بدن خود حس خواهید كرد كه با افزایش سن بدتر هم خواهد شد.
توالت فرنگی یا ایرانی؟
حتما در زمینه مقایسه توالتفرنگی و شرقی چیزهایی شنیدهاید. حالا ببینیم كدامیك برای سلامت مفیدتر هستند. تحقیقات نشان داده، نشستن روی توالت شرقی خطر ابتلا به هموروئید، آسیب دیدن دیسكهای بین مهرهای و سكته قلبی را كاهش میدهد. از سوی دیگر همین تحقیقات مشخص كرده، نشستن روی توالت فرنگی خطر سكته مغزی و عفونت نواحی انتهایی روده بزرگ را كاهش میدهد. بنابراین دانشمندان انگلیسی نتیجه گرفتند سرپا نشستن روی توالتهای شرقی برای سلامت مفیدتر است.
نشستن خطرناكتر از سیگار كشیدن است
نتایج مطالعهای كه توسط دانشمندان استرالیایی روی 8800 نفر صورت گرفته نشان میدهد به ازای هر یك ساعت نشستن اضافی روی صندلی، خطر مردن (حالا به هر دلیل) تا 11درصد افزایش مییابد. در عین حال خطر مرگ به واسطه بیماری قلبی- عروقی هم تا 18 درصد بیشتر میشود. اما نكته وحشتناك تحقیق این بود كه سایر عوامل مرتبط با الگوی زندگی مثل سیگار كشیدن یا سایز دور كمر تاثیر اضافی روی نتایج تحقیق نداشته است. به عبارت سادهتر هر چقدر بیشتر بنشینید زودتر میمیرید مهم هم نیست كه چاق باشید یا لاغر، سیگاری باشید یا نه و ورزش بكنید یا نه. از سوی دیگر تحقیقات دانشمندان دانشگاه ایالتی لوئیزیانا نشان داده، یك ماده پروتئینی كه وجود آن برای تنظیم كلسترول و چربی خون ضروری است صرفا زمانی كه پاها در حال حركت و فعالیت هستند آزاد میشود، نه موقع نشستن. از طرف دیگر وقتی ما روی صندلی نشستهایم میزان كالری مورد استفاده بدن بهشدت كاهش مییابد و به تبع آن خطر ابتلا به دیابت نوع دوم (غیروابسته به انسولین) افزایش مییابد.
مثل ما ساییها شوید
یك وجه دیگر داستان تحرك نداشتن بررسی وضعیت آنهایی است كه مدام در حال حركت هستند. مطالعه دانشمندان سوئدی روی افراد قبیله ماسایی در كنیا و تانزانیا نشان داد، این افراد تمام روز در حال راه رفتن، دویدن و سرپا نشستن هستند و چیزی تحت عنوان صندلی هم در زندگی آنها وجود ندارد. نتایج این تحقیق نشان داد، گرچه رژیم این افراد بهطور عمده از فرآوردههای پر از چربی حیوانی است اما تقریبا اصلا به بیماریهای قلبی- عروقی مبتلا نمیشوند. دانشمندان سوئدی مشخص كردند افراد ماسایی در طول روز چیزی حدود 2500 كالری میسوزانند در حالی كه كارمندان دفتری در شهرها تقریبا 891 كالری در روز میسوزانند. خبر خوب اینكه برای تضمین سلامت خود لازم نیست مثل ماساییها زندگی كنید. میتوانید با تغییراتی اندك در الگوی زندگی خود سلامت خود را تضمین كنید.
بلند شوید، همین حالا
نشستن گاهی اجتنابناپذیر است اما شما میتوانید با انجام حركاتی كوچك تاثیرات منفی آن را خنثی كنید؛ حركاتی كه ورزش هم محسوب نمیشوند. مثلا موقع حرف زدن با موبایل بهجای اینكه پشتمیز بنشینید راه بروید یا بهجای اینكه پشت میز ساندویچ بخورید، بلند شوید و به رستوران بروید یا اگر قرار است راجع به چیزی با همكارتان در اتاق یا طبقه دیگر صحبت كنید بهجای تلفن زدن یا چت كردن بلند شوید و به اتاق او بروید. شاید این حركات زیاد موثر بهنظر نرسند اما تحقیقات نشان داده افزودن همین حركات ساده موجب میشود بدن شما تا حدود 2400 كالری در روز بسوزاند. اگر تنها 3هفته انجام چنین حركاتی را در دستور كار خود قرار دهید، مغز شما آن را بهعنوان یك عادت طبیعی تلقی كرده و شما را مجبور میكند این روش را بهطور مرتب پیگیری كنید.